Święto Smoczych Łodzi 端午節 - legenda i zwyczaje

Jednym z najważniejszych świąt, obchodzonych zarówno w Chinach jak i na Tajwanie, jest Święto Smoczych Łodzi 端午節. O specjalnej potrawie, jedzonej w czasie tego święta i nazywanej zongzi 粽子 lub 肉粽  czyli zawiniętym w liście bambusa ryżu, napiszę kiedy indziej. Tym razem chciałam Wam przybliżyć skąd się to święto wzięło, dlaczego w tym dniu odbywają się wyścigi łodzi w kształcie smoków i dlaczego je się zongzi.

Historia Święta Smoczych Łodzi sięga okresu Walczących Królestw (przełom IV i III w p.n.e.), kiedy to w królestwie Chu 楚國 żył wybitny polityk, doradca króla i poeta Qu Yuan  屈原. 

Qu Yuan był wielkim patriotą, starał się walczyć z korupcją, dążył do pokojowego zjednoczenia państwa i zaniechania wojen. Jego poglądy nie były jednak zbyt popularne wśród innych ministrów i doradców, którzy spiskowali przeciwko niemu. W końcu doszło do tego, że Qu Yuan został wygnany z królestwa. 

W czasie kilkudziesięciu lat spędzonych na wygnaniu, napisał wiele wierszy o swojej tęsknocie za krajem. Większość z tych wierszy zebrana jest w zbiorze Chu Ci 楚辭, który jest pierwszym nie anonimowym zbiorem poezji chińskiej.

Mieszkając poza swoją ojczyzną, Qu Yuan nadal przejmował się jej losem i rządami. Na wieść o zdobyciu stolicy królestwa Chu, Ying 郢, przez generała Bai Qi 白起 z królestwa Qin 秦國, Qu Yuan popełnił samobójstwo rzucając się z kamieniem w ramionach w nurty rzeki Miluo  汨羅江. Miejscowi rybacy widząc tonącego poetę pospieszyli mu w swoich łodziach z pomocą. Niestety ciała jego nie znaleziono. Wyścigi smoczych łodzi w czasie święta Duanwu Jie 端午節 upamiętniają właśnie łodzie rybaków spieszących z pomocą Qu Yuan'owi.

Qu Yuan był szanowany i poważany przez zwykłych ludzi. Po jego śmierci bali się oni, że poeta będzie cierpiał odwieczny głód. (Wg chińskich wierzeń należy składać ofiary jedzenia na grobach zmarłych. Ponieważ jednak ciało Qu Yuan nigdy nie zostało wyłowione, to nie ma on grobowca, na którym można by składać ofiary.) Tak więc zaczęto wrzucać do rzeki ryż. By jednak ryżu nie zjadły ryby ani smok-król rzeki 蛟龍, ryż ten owijano w liście bambusa. Stąd wziął się zwyczaj jedzenia w Święto Smoczych Łodzi zongzi 粽子, czyli kleistego ryżu z różnymi dodatkami, zawiniętego w liście bambusa, które obwiązywano sznurkiem.

Innym zwyczajem, związanym ze Świętem Smoczych Łodzi, jest robienie “pachnących torebek” xiangbao 香包. Do środka kolorowej torebeczki wkłada się mieszankę różnych ziół i suszone płatki kwiatów. Saszetki takie są na tyle małe, że można je przyczepić sobie do torebki lub zawiesić dziecku na szyi. Xiangbao mają podobno magiczną moc odstraszania złych duchów i naprzykrzających się owadów. 

Xiangbao zrobione przez Anię

Na drzwiach domu należy powiesić pęczek różnych ziół i liści, w tym liście tataraku 菖蒲 i piołunu 艾草. Piołun to zioło lecznicze skuteczne w odstraszaniu owadów, a mieczowate liście tataraku symbolizują odcinanie złego losu za pomocą magicznego miecza. Ma to zapewnić zdrowie wszystkim mieszkańcom.

Na drzwiach u sąsiadów wiszą takie trawy i zioła

Ciekawym zwyczajem jest również czerpanie wody w południe 取午時水. Najlepiej jakby była to górska woda źródlana lub woda studzienna, ale w obecnych czasach może to też być woda z kranu. W dniu święta Duanwu w południe (między 11:00 a 13:00), wlewa się do naczynia wodę, która stanie się "wodą południową" 午時水. Wodę tę należy złożyć jako ofiarę przodkom lub bogom i wystawić na godzinę na słońce, aby wchłonęła czystą energię jang. Jeśli jest pochmurno, można po prostu zostawić wodę na zewnątrz przez dwie godziny, a jeśli pada deszcz, wodę można zostawić pod zadaszeniem, tak żeby nadal mogła wchłonąć energię. Mówi się że taka woda nie psuje się nawet przez rok, a skuteczność zaklęć z jej użyciem podwaja się.

Ostatni zwyczaj cieszący się dużym zainteresowaniem szczególnie wśród dzieci, to li dan 立蛋, czyli postawienie jajka na sztorc dokładnie w południe piątego dnia piątego miesiąca księżycowego. Jeśli się to uda, to szczęście nas nie opuści przez cały rok.

Jak się Wam podoba legenda o Qu Yuan? Dla mnie jest to bardzo ciekawe, że jedno z najważniejszych świąt jest w całości oparte na legendzie. Czy znacie święta z innych krajów, które również byłyby związane z legendami?
A co sądzicie o pozostałych zwyczajach związanych z tym świetem?