Historia kultury popularnej w Japonii – E. Taylor Atkins

Dzięki uprzejmości Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego miałam okazję przeczytać wydaną tej jesieni książkę E. Taylora Atkinsa „Historia kultury popularnej w Japonii. Od XVII wieku do współczesności”.

Pierwsza myśl, która nasunęła mi się, gdy trzymałam ją w rękach, brzmiała: co za cegła, jak ja to przeczytam – i to bez żadnej ilustracji? Rzeczywiście, to pokaźna pozycja licząca 445 stron. Sam tekst zajmuje jednak 334 strony, reszta to bogata bibliografia, przypisy końcowe oraz słowniczek nazw i wyrażeń japońskich. Na pierwszy rzut oka może się więc wydawać, że jest to typowe naukowe opracowanie tematu przeznaczone dla wąskiego grona odbiorców. Jednak nic bardziej mylnego – „Historia kultury popularnej w Japonii” jest lekturą dla wszystkich, których ciekawi historia, tradycyjny teatr, malarstwo, muzyka, kinematografia, anime, manga czy gry elektroniczne. Atkins zabiera czytelnika w podróż przez ponad cztery wieki japońskiej rozrywki – od czasów samurajów po współczesność.

Autor dowodzi, że japońska kultura popularna nie zaczęła się od anime czy J-popu. Jej korzenie sięgają okresu Edo (XVII–XIX w.), kiedy rozwijały się teatr kabuki, drzeworyty ukiyo-e oraz miejskie formy rozrywki. To właśnie wtedy zaczęła kształtować się kultura masowa, dostępna nie tylko dla arystokracji, ale także dla zwykłych mieszkańców.

Atkins prowadzi czytelnika przez kolejne epoki: modernizację okresu Meiji, wpływy zachodnie po II wojnie światowej, aż po czasy współczesne, kiedy Japonia stała się globalną potęgą popkultury. Pokazuje, jak japońska kultura od wieków potrafi łączyć tradycję z nowoczesnością oraz przekształcać zagraniczne inspiracje w coś zupełnie własnego.

Książka napisana jest w sposób przystępny – nie trzeba być historykiem ani japonistą, żeby ją zrozumieć. Choć opiera się na solidnych badaniach, Atkins pisze lekko, ciekawie, często z poczuciem humoru. Dzięki temu lektura nie nuży, a wręcz wciąga jak dobra opowieść o tym, jak pozornie zwykła rozrywka może odzwierciedlać przemiany społeczne i historyczne.

To nie jest kolejna publikacja o „egzotycznej Japonii”. Wręcz przeciwnie – autor obala stereotypy i pokazuje, że popkultura to nie tylko zabawa, lecz także ważny element historii i tożsamości kraju.

Lektura tej książki pozwala zrozumieć korzenie współczesnej japońskiej kultury oraz to, jak narodziło się zjawisko określane dziś mianem „Cool Japan”.

Jedynym minusem „Historii kultury popularnej w Japonii” jest brak ilustracji, zdjęć czy map. Publikacja wiele by zyskała, gdyby to bogate treściowo opracowanie wzbogacono o odpowiednie materiały wizualne, które ułatwiłyby czytelnikom – zwłaszcza tym mniej obeznanym z kulturą Japonii – zrozumienie niektórych zagadnień.

Podsumowując: to ciekawa, dobrze napisana książka, która pokazuje, że kultura masowa to coś więcej niż moda i rozrywka – to historia ludzi, ich gustów i zachowań. Polecam ją zarówno fanom Japonii, jak i wszystkim, którzy lubią odkrywać, jak kultura potrafi łączyć przeszłość z teraźniejszością.

Tytuł - Historia kultury popularnej w Japonii. Od XVII wieku do współczesności

Autor - E. Taylor Atkins
Tłumaczenie - Joanna Gilewicz
Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
ISBN 978-83-233-5492-5 (druk)
ISBN 978-83-233-7667-5 (epub, mobi)